Kobylice100: września 2014

W Roku Rodziny rodzice modlą się na różańcu za dzieci, a dzieci za rodziców.

Pochodzenie i znaczenie Różańca.
(Konferencja wygłoszona przez ks. radcę Pawła Nimptscha w październiku 2006 r.)

Jako Matka Jezusa Chrystusa Maryja Dziewica godna jest wszelkiego uwielbienia i dlatego chrześcijanie od najdawniejszych czasów Ją pozdrawiali. Już w III w. w Egipcie znane jest Sub Tuum praesidium - Pod Twoją obronę. W IV i V w. powstało wiele hymnów tzw. matrase np. Tota pulchra es - Cała piękna jesteś. Części tych hymnów znaleźć możemy do dziś jako antyfony w formularzach mszalnych i w brewiarzu kapłańskim. W IV wieku spotykamy także pierwsze uroczystości liturgiczne i budowy kościołów ku czci NMP, np. w Efezie i w Rzymie. Najpowszechniejszym pozdrowieniem były słowa Anioła podczas Zwiastowania: Ave Maria. Od VII wieku dodawano do tego pozdrowienia także słowa św. Elżbiety wypowiedziane podczas Nawiedzenia. W XIV w. zaczęto dodawać różne prośby, praktykowały to zgromadzenia i zakony, najbardziej rozpowszechniona była prośba: Święta Maryjo, Matko Boża, módl się za nami grzesznymi... Ten dodatek usankcjonował papież św. Pius V, gdy ogłaszając Brewiarz, nakazał, aby po Ojcze nasz na początku każdej Godziny Brewiarzowej odmawiać także Zdrowaś Maryjo z tym dodatkiem, bo Zdrowaś Maryjo jest najwznioślejszą formą pozdrowienia Przeczystej Dziewicy i najdoskonalszą pochwałą, jaką możemy do Niej skierować. Temu pozdrowieniu Maryi zwykle towarzyszyło przyklęknięcie.

Opowiada się, że np. św. Ludwik IX, król Francji, w latach 1226-1270 miał zwyczaj codziennie odmawiać klęcząc 50 Zdrowaś Maryjo. Z biegiem czasu od XI wieku utrwalił się zwyczaj odmawiania za jednym razem 150 Zdrowaś Maryjo, a tę praktykę nazwano Psałterzem Maryi. Uważano to za świecki Brewiarz i zalecano go praktykować zwłaszcza braciom zakonnym i członkom zakonów rycerskich. Dla lepszego układu całości, zbiór 150 Zdrowaś Maryjo, podzielono na 15 dziesiątek, a każdą dziesiątkę poprzedzano Ojcze nasz i zakończono doksologią. Aby ułatwić liczenie dziesiątek, używało się ziarenek (paciorków) nawleczonych regularnie na sznurek lub drucik.

W Paryżu już w 1268 r. powstał specjalny cech wyrabiający łańcuszki z 150 perłami. Św. Pallasiusz, pustelnik a od 401 r. biskup Hierapolis, pisze, że św. Paweł z Teb, ojciec pustelnictwa, używał kamyczków do odliczenia sobie 50 Ojcze nasz. Pierwszym wprowadzającym w Psałterzu Maryi przed każdą dziesiątką Ojcze nasz był kartuz Henryk Kalkas (+1408), a Dominik Pruta dołączył do Psałterza 50 rozważań.

Psałterz Maryi bł. Alana de la Rupe (1428-1475) nazwany przez niego Rosarium (ogród róż), składał się z 15 Ojcze nasz, 150 Zdrowaś Maryjo i 150 tajemnic od Zwiastowania do śmierci Matki Bożej i Sądu Ostatecznego. Błogosławiony Alan był pierwszym wspominającym o widzeniu św. Dominika w klasztorze w Provillii w 1214 r. - nie ma historycznych dowodów tego zdarzenia, ani w klasztorze Provilli, ani w historii zakonu dominikańskiego, choć o tej legendzie wspominają też papieże Leon X, Pius V i Leon XIII. Faktem jednak jest, że św. Dominik swoim współbraciom polecił tę formę modlitwy odmawiać i szerzyć wśród wiernych dla skuteczności w walce z herezjami waldensów i albigensów.

Bł. Alan dzielił swoje tajemnice na 3 grupy mówiąc: ciągłe powtarzanie tej samej modlitwy mogłoby prowadzić do błądzenia myśli i dlatego odmawianie Zdrowaś Maryjo ma być połączone z rozważaniem tajemnic naszej wiary i różnych momentów naszego zbawienia, bo sama Matka Boska objawiła mi, że po Mszy św., która jest pierwszą i najważniejszą żywą pamiątką Chrystusa, nie ma praktyki wspanialszej i przynoszącej większe zasługi niż Różaniec, który jest jakby drugim wspomnieniem i przedstawieniem życia i męki Chrystusa.

Początkowo każdy wybierał sobie tajemnice z tego zbioru według własnego uznania. Z biegiem czasu ich liczba została jednak zredukowana do 15 (teraz 20), a każda tajemnica do 10 Zdrowaś Maryjo. Taki podział tajemnic różańcowych został powszechnie zaakceptowany, a obligatoryjny stał się, kiedy ostatecznie został ustalony i potwierdzony przez papieża Benedykta XIII bullą z 1727r.

Apostołami modlitwy różańcowej oprócz dominikanów stali się i franciszkanie i jezuici. Pielęgnowano Różaniec w powstających miejscowościach pielgrzymkowych jak Loretto i Vall di Pompei, gorąco zalecali i do tej modlitwy zachęcali papieże: Pius IX w swojej encyklice encyklice 1856 pisze: tak jak św. Dominik posłużył się Różańcem jak mieczem do zniszczenia ohydnej herezji albigensów, tak i również dzisiaj wierni przyuczeni do posługiwania się bronią, jaką jest codzienny Różaniec, z łatwością zdołają zniszczyć bezbożność i przerażające błędy szerzące się gdzie okiem nie sięgnąć.

Leon XIII wydał 3 Encykliki o Różańcu przytaczając w nich także słowa bł. Alana i św. Ludwika Grigion de Monfort m.in. pisze: największym wrogiem naszej duszy jest grzech i szatan. W walce z szatanem rola Matki Bożej jest wybitna. Aby uzyskać wstawiennictwo Niepokalanej w walce z szatanem, nie ma nabożeństwa bardziej wskazanego niż Różaniec; siła Różańca zdolna jest pokonać wszelkie diabelskie sztuczki i wszelkie możliwe grzechy. Oby Bóg zechciał - jest to naszym gorącym pragnieniem - aby ta pobożna praktyka wszędzie powróciła na swoje dawne honorowe miejsce; aby w miastach i we wsiach, w rodzinie i w miejscu pracy, wśród elity i prostego ludu Różaniec cieszył się miłością i poważaniem jako znakomity wyróżnik wiary chrześcijańskiej i najskuteczniejsza pomoc zapewniająca nam Boską łaskawość rok 1894), a w Liście Apostolskim z września 1896 ustanawiając październik miesiącem różańcowym, czytamy: Różaniec daje znakomity owoc bardzo odpowiedni do potrzeb naszych czasów, bowiem w epoce, w której wiara w Boga jest codziennie wystawiona na poważne niebezpieczeństwa i prowokacje, chrześcijanin znajduje w Różańcu obfite środki do jej zasilania i umacniania; przecież rozważamy życie Chrystusa medytując prywatne życie w tajemnicach radosnych, życie publiczne podczas ogromnych trudów i śmiertelnych cierpień, i wreszcie życie chwalebne od Jego triumfalnego zmartwychwstania do wieczności po prawicy Ojca. A jako, że wiara powinna się pokazywać na zewnątrz, w Różańcu odnajdujemy również doskonały środek do wyznania naszej wiary, że rozkwitają cnoty, które czynią nas milszymi Bogu, a później wydadzą owoce trwające wiecznie.

Benedykt XV w Encyklice z 1921 pisze: Kościół przede wszystkim za pośrednictwem Różańca zawsze odnajdywał w Maryi Matkę Łaskawą i Matkę Miłosierną zgodnie ze słowami zwyczajowo skierowanego do Niej pozdrowienia Ave Maria. Dlatego papieże aż do chwili obecnej przy każdej okazji zachwalali najpiękniejszymi słowami Różaniec Maryjny i wzbogacali go apostolskimi odpustami.

Pius XI w Encyklice Ingravescentibus malis z 1937 napisał: Różaniec jest najpotężniejszą bronią odpędzającą demony. Poza tym Różaniec Maryi ma wielką wartość nie tylko jako narzędzie do pokonania tych, którzy nienawidzą Boga i wrogów religii, ale również dlatego, że zachęca, podtrzymuje i przybliża do naszych dusz cnoty ewangeliczne.

W Encyklice Ingruentium malorum Pius XII z 1951 czytamy: na nic się zda wysiłek zmierzający do zaradzenia dekadencji w jakiej się znalazło społeczeństwo świeckie, jeżeli rodzina będąca początkiem i fundamentem całej społeczności ludzkiej nie zacznie się stosować z całą gorliwością do prawa Ewangelii. I stwierdzamy, że do należytego wypełnienia tego trudnego zadania jest stosowny przede wszystkim zwyczaj odmawiania Różańca w rodzinie. Różaniec bowiem jest doskonałym środkiem osobistego uświęcenia a także umocnienia rodziny i odnowy społeczeństwa. Rodzina, która modli się na Różańcu zjednoczona, zjednoczona zostanie na zawsze. Zatem raz jeszcze nie wahamy się stwierdzić publicznie z całą stanowczością, że pokładamy wielką nadzieję w Różańcu Matki Bożej jako wielkim remedium na zło naszych czasów.

Jan XXIII w Liście Apostolskim Il religioso convedno z 1961 r. pisze: jako ćwiczenie pobożności chrześcijańskiej wśród wiernych obrządku katolickiego Różaniec zajmuje pierwsze miejsce po Mszy św. i Brewiarzu dla duchownych i po uczestnictwie w Sakramentach dla świeckich.

Paweł VI w Encyklice Mense maio z 1965 napisał: nie przestawajcie zalecać z gorliwością i usilnym naleganiem Różańca maryjnego, formy modlitwy tak drogiej Dziewiczej Matce Boga i tak często propagowanej przez papieży, za pomocą której daje się wiernym najdoskonalszy środek wypełnienia w sposób przyjemny i skuteczny zalecenia Boskiego Nauczyciela: Proście, a będzie wam dane.

Jan Paweł II w 1980 powiedział: różaniec odmawiany powoli i rozważany w rodzinie, grupie czy osobiście, stopniowo przybliży was do uczuć Jezusa Chrystusa i Jego Matki, przywołując wszystkie wydarzenia będące kluczem do naszego zbawienia. A w przemówieniu na Anioł Pański z 1988: odmawiać Różaniec, to znaczy udać się do szkoły Maryi i uczyć się od Niej, Matki i Apostołki Chrystusa, jak żyć całkowicie zgodnie z wymaganiami wiary chrześcijańskiej. Ona pierwsza uwierzyła, a w Kościele w Wieczerniku jednoczyła w miłości pierwszych uczniów swego Syna.

W objawieniach w La Salette (1846), Lourdes (1858), i w Fatimie (1817) sama Matka Boska mówi, że Różaniec odgrywa wielką rolę w Boskim planie zbawienia ludzi, prowadzi do doskonałego poznania Jezusa Chrystusa, daje zwycięstwo nad wszystkimi naszymi wrogami, oczyszcza dusze z grzechu, ułatwia praktykę cnót, wzbogaca w łaski, i zasługi ocali ludzkość i sprawi, że uniknie ona straszliwych kar, że powróci wspaniałość chrześcijańskiej cywilizacji oraz wzmacnia nas, byśmy mogli spłacić nasz dług wobec Boga i ludzi. A więc: nasza przyszłość znajduje się w naszych rękach. Jeżeli Matka Boska w tak kategoryczny sposób wskazuje na Różaniec jako środek na zbawienie, trzeba, byśmy używali tego narzędzia i propagowali go w naszym środowisku wszelkimi dopuszczalnymi środkami.

Papieże, zwłaszcza Leon XIII, zwracają uwagę duszpasterzom na ciągłe wychowanie wiernych przez kazania i katechezy do praktyki modlitwy różańcowej z pokorą, ufnością, wytrwałością i pobożnością, by była skuteczna. Koniecznie trzeba pamiętać, że właściwa wartość i istota Różańca leży w zwróceniu uwagi na tajemnice z życia Chrystusa i Maryi; one dopiero zapewniają teologiczną głębię i odżegnają niebezpieczeństwo bezmyślnego odklepania słów.

W Europie Środkowej przyjął się zwyczaj, po słowie: Jezus dodawania zdania względnego, np.: któregoś Ty o Panno z Ducha Świętego poczęła..., który za nas krwią się pocił…, który Ciebie o Panno, w niebie ukoronował..., który w Wieczerniku ustanowił Eucharystię.

Papież Pius V, po zwycięstwie pod Lepanto w 1571 r. ustanowił liturgiczne wspomnienie pod nazwą Matki Bożej Zwycięskiej na pierwszą sobotę października, Pius IX zmienił tytuł na M. B. Różańcową, ustanawiając uroczystość na stałą datę 7 października, a Leon XIII w wyżej wspomnianym Liście Apostolskim z września 1896 ustanowił październik Miesiącem Różańcowym.